بررسی ساختارهای فکری و مفاهیم کلیدی در آینده پژوهی و ارائه چارچوب اجرای مطالعات آینده پژوهی

نویسندگان

اردشیر سیاح مفضلی

علیرضا اسدی

چکیده

شناخت و آگاهی نسبت به آینده، رویایی است که از دیرباز تلاش افراد بسیاری را در طول تاریخ به خود معطوف داشته است که با کوشش متفکران دوره جدید برای پیوند میان شناخت علمی با رویای شناخت آینده، حوزه دانشی جدیدی با عنوان «آینده پژوهی» شکل گرفت. امروزه نگاه به آینده روز به روز در حال تکامل است و آینده پژوهی به عنوان یک علم درجه دوم با نظریه ها، مکاتب و پارادایم های جدید نوعی رویکرد تکاملی را به مولفه ها و ابعاد مختلف آینده فراهم کرده است. سال ها است که تلاش های مختلفی در دنیا در این حوزه انجام شده است و ابزارهای گوناگونی برای شناخت و شکل دهی به آینده تدوین و بکارگرفته شده اند و بارها در مطالعات مختلف جهانی مورد آزمون واقع شده اند. این حوزه اگرچه به عنوان یک رشته دانشگاهی نسبت به برخی دیگر از حوزه ها دیرتر ظهور کرده است اما بسیار فراگیر شده است. در این مقاله نگارندگان تلاش دارند تا با مرور ساختارهای فکری  این حوزه، مفاهیم کلیدی آن را مورد بحث و بررسی قرار دهند. از آن جمله می توان به مفاهیمی همچون آرمان شهرها و نحوه تحول و توسعه تفکر درباره آن ها از قرن 16 میلادی تا کنون، رابطه آینده پژوهی با پیش بینی، مفهوم آینده های بدیل در آینده پژوهی، مولفه ها و اجزای تشکیل دهنده آینده، وابستگی به مسیر و حال بسیط، ابزارها و روش های آینده پژوهی، اشاره کرد. در انتها تلاش شده است تا چارچوبی مفهومی از موضوعات کلیدی مطرح در آینده پژوهی ارائه شود تا مسیری برای انتخاب مناسب استراتژی های آینده پژوهی فراهم شود و ارتباط علمی اجزای مختلف علم آینده پژوهی نشان داده شود. نگاهی علمی به موضوع آینده پژوهی، اقدامات و مطالعات این حوزه را اثربخش و خروجی های آن برای کشور را کارآمدتر خواهد کرد. نیاز امروز شناخت و استفاده علمی و سیستماتیک از مفاهیم و روش های آینده پژوهی در مقابل پرداختن سطحی و عوامانه به آینده است

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی ساختارهای فکری و مفاهیم کلیدی در آینده‌پژوهی و ارائه چارچوب اجرای مطالعات آینده‌پژوهی

شناخت و آگاهی نسبت به آینده، رویایی است که از دیرباز تلاش افراد بسیاری را در طول تاریخ به خود معطوف داشته است که با کوشش متفکران دوره جدید برای پیوند میان شناخت علمی با رویای شناخت آینده، حوزه دانشی جدیدی با عنوان «آینده پژوهی» شکل گرفت. امروزه نگاه به آینده روز به روز در حال تکامل است و آینده‌پژوهی به عنوان یک علم درجه دوم با نظریه‌ها، مکاتب و پارادایم‌های جدید نوعی رویکرد تکاملی را به مولفه‌ه...

متن کامل

آینده پژوهی، مفاهیم و روش ها

شناخت و درک هرچه بیشتر آینده و ناشناخته‌هایی که فراروی انسان‌ها و جوامع بشری قرار دارد از اهمیت بالایی برخوردار است. این شناخت به ما کمک می‌نماید که از خطر رویارویی با ناشناخته‌ها دوری ننماییم. همچنین آینده‌شناسی این امکان را به انسان‌ها می‌دهد که یک قدم بیشتر از حال گام بردارند. اطلاع نسبی از آنچه که ممکن است در آینده اتفاق افتد و وقوع آن محتمل است، ضروری به نظر می‌رسد. این شناخت به برنامه‌ریز...

متن کامل

کاربرد آینده پژوهی در مطالعات سیاسی

در جامعه علمی جهان، علم سیاست از جمله علومی است که کنشگران آن نقش مهم در شناسایی خط مشی ها، اتخاذ تصمیم ها و حرکت برای نیل به آینده مطلوب کشورها دارند. دستیابی به آینده مطلوب یکی از اساسی¬ترین آرمان¬های عالمان علم سیاست است. سوق دادن جامعه از وضع موجود به وضع مطلوب یکی از مهم¬ترین دلمشغولی¬های سیاست¬پژوهان و سیاستگذاران بوده است. آینده پژوهی با نگاه آگاهانه، دقیق و با استفاده از روشها و تکنیک ه...

مهدویت پژوهی و آینده پژوهی: تشابهات و تمایزات

هدف: مهدویت‌پژوهی و آینده‌پژوهی به عنوان دو حوزۀ مطالعاتی مطرح در جامعۀ اسلامی، به لحاظ موضوعی و کاربردی، تعاملات مهمی با هم دارند. مهم‌ترین این تشابهات و تعاملات از یک سو و تمایزات از سوی دیگر، بین این دو کدام است؟ روش: مقالۀ حاضر به روش تطبیقی انجام شده که با بهره‌گیری از تحلیلهای فلسفۀ علم و رویکرد مطالعات درجه دوم است. یافته‌ها: به نظر می‌رسد وجه اشتراک مهم هر دو حوزۀ مطالعاتی، رویکرد چند ر...

متن کامل

آینده پژوهی گندم ایران

گندم یکی از محصولات اساسی و راهبردی کشور است که نقش پررنگی در سبد امنیت غذایی مردم کشور دارد. با توجه به اثرگذاری‌های تغییرپذیری‌های اقلیم و تغییر شرایط محیطی، اقتصادی، سیاسی و فناوری داشتن برنامه بلندمدت تولید گندم الزامی است. برای داشتن برنامه بلندمدت انجام پیش‌بینی با دقت کافی همراه نیست و باید سناریوهای مختلفی در قالب آینده‌پژوهی داشت. هدف این بررسی، آینده‌پژوهی گندم کشور تا افق 1420 است. ب...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
آینده پژوهی مدیریت

ناشر: دانشگاه آزاد اسلامی - واحد علوم و تحقیقات تهران

ISSN 1605-2749

دوره 26

شماره شماره 1 (پیاپی 102) 2015

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023